Жангы монография: «Билим бериуде цифралы технологияла бла аланы бюгюнлюк жамауат жашауда магъаналары»

Ма быллай аты бла бизни Х.М. Бербеков атлы Къабарты-Малкъар къырал университетде кезиулю монография жазылгъанды. Аны авторларыны юслеринден айтмай кеталмайма. Университетни илму библиотекасыны директору  Герийланы Аймани, Владикавказны управление институтуну управление, информациялы технологияла бла гуманитар дисциплинала кафедраны доценти, Багиева Марина, Дагъыстанны къырал университетини битеулю эм социально педагогикалы кафедрасыны доценти Рамазанова Барият,  Къырал технология университетни Шимал Кавказ тау металлургия институтуну физика математика илмула кафедрасыны тамата преподаватели Дзеранова Марина эм Москваны Евдокимов атлы медико-стоматология университетини биринчи курсуну студенти Багаев Валерийди.

Бюгюнлюкде кёре келгенибизча, студентлени билим алыуларына эм аланы ол кёрюмдюлерине уллу эс бурадыла. Халкъла аралы тинтиуле эм соруула рейтингле жарашдырадыла, аны бла университетлени болумларын тохташдырадыла, къыралланы ол санда. Ачыкъ кёрюмдюле, социально отчётлукъ, билим бериуню бийик тёрге чыгъарыу – битеу бу шартла билим бериуню тынгылылыгъын къурауну эм бюгюнлюк стандартланы кийириуню шартларыдыла. Билим бериуню информациялылыгъы бюгюнлюк чакъырыулагъа жууапладыла дерге тийишлиди.

Мени оюмума кёре, башда биз хапарлагъан монография бюгюнлюк информациялы технологияланы билим бериуге къошууларыны магъаналарын ачыкълайды, ол санда мультимедиялы китапланы бла видеодерслени. Аланы хайырлары бла билим бериуде иги тириликни кёребиз.

Цифралы технологияланы биз тёртюнчю экономикалы айныуну арасыча кёребиз. Ол жашауда керекли шарт болгъанын барыбыз да ангылайбыз. Бюгюнлюкде аны бла аслам халда битеу къыралла хайырланадыла, ол экономиканы конкурентли халин, аны бла уа бизни жашауубузну алгъа ахшы атламла бла элтген магъанады.

Бийик билим берген окъуу юйледе арт заманда студентлеге аллай билим берирге итинедиле, ала кеслерине жашау жолларында тийишли ишни табарча, фахмуларын андан ары ёсдюрюрча.

Цифровизация – алайды монографияда магъаналы иши. Ол магъана цифралы технологияла окъуу пособияла бла байламлыды. Анда ал сатырда электрон мультимедиялы окъуу китапла бла видеодерсле турадыла. Электрон мультимедиялы окъуу китапла окъуу эм тинтиу материаллагъа къошакъ болушлукъду, электрон справкача,электрон отчётлукъча, иллюстрациялы материалча, окъуу китапча. Ма аны хайыры бла преподавательле да, студентле да кеслери алларына ишлерге онг табадыла. Аны бла къалмай электрон мультимедиалы окъуу китап бюгюнлюкде билим бериу системада биринчи жерде турады. Ма бу монографияда аны юсюнден бек тынгылы айтылады.

Ызы бла видеодерсле барадыла. Аланы хайырлары бла студентлеге дидактикалы онгланы хайырланыргъа боллукъду. Билим бериу программаланы методикалы жалчытыуларыдыла, преподавательлени усталыкъларын ёсдюрюу программала.

Ма битеу бу тюрлениуле эм магъанала бла байламлы, эсгертирге сюеме, эки минг онжетинчи жылны жарымында Россей Правительствосуну бегими бла Россей Федерацияны цифралы экономикасы программа жарашдырылгъанды. Цифралы билим бериу кенглик деген федеральный проект жарашдырыла турады. Аны чеклеринде къоркъуусуз цифралы билим бериу кенглик боллукъду.

Бюгюнлюкде, ангыларгъа къыйын тюйюлдю, билим бериу организацияны къайсы бири да информациялы байламлыкъсыз ишлеяллыкъ тюйюлдю. Аны не ючюн айтабыз. Билим бериу учреждение кесини ишини юсюнден материалланы басмалайды, федеральный билим бериу операторлада ол санда. Школланы бошагъан къызла бла жашла кеслерине окъуу юйню эм аллыкъ усталыкъларына къайда окъурукъларыны оюмларын аланы рейтинглерине кере сайлайдыла. Ма алайсыз бюгюнлюк билим бериу жолла кенгерлик тюйюлдюле. Монографияда анга да уллу эс бурулгъанды.

Билим бериуню цифралы халгъа кёчюрюуде, айхай да, кемчиликле болурла, этиллик затла да кёпдюле. Бу жанын белгилемей амалы жокъду. Аны да монографияны жыйышдыргъанла эм жазгъанла эсге алгъанлары бошундан тюйюлдю. Сёз ючюн, окъуу юйледе, бегирек да бийик билим берген, бир къауум системала бардыла. Аланы белгилей турмайыкъ, алай бу жанында да кемчиликле бола, бир бирде ала хайырларын келтирмей къоядыла. Ол а алыкъын бизде управленияда бирлешген жорукъла алыкъын болмагъанларыды. Хар бийик окъуу юй кесича къарайды бу соруугъа, кесича тамамларгъа кюрешеди аны.

Дагъыда бир магъаналы шарт. Студентлени асламы белгилей тургъанларыча, не десек да, ала берилген материалны, лекцияны аудиторияда иги ангылаяладыла, преподавательни кесинден, тестлени, контроль ишлени жазгъанда да аудиторияла хайырлыракъдыла деп къошадыла жаш адамла. Дагъыда бир шарт. Бир бир устазлагъа жангы стандартлагъа кечерге къыйыныракъ болады. Не десек да, юйреннгенибизни тутхучлугъу игиракъды. Битеу бу затланы эсге ала. Хар не жанлы юйретиу кереклиси ачыкъланады.

Бизни университетде иги ангылайдыла деген оюмдабыз, бакалаврланы бла магистрлены окъутуу бийик технологиялы билим бериу халлада бараллыкъды. Биз да анга ал бурупбуз. Университетибиз Приоритет эки минг отуз программагъа киргени да ол затлагъа себеплик этеригине ишексизбиз.

Дагъыда не затны жаратханма мен бу монографияда десегиз, иги тинтиуледен сора мында басмалагъанларыча. Цифралы халгъа кёчюуню хайырлылыгъы окъуу материалланы цифралы формагъа кёчюрюп къалыулары бла тамамланмагъанын ачыкълаууду. Университетледе технологиялы башламчылыкъланы айнытыу бла бирге электрон ресурсланы бла бюгюнлюк инфраструктураланы хайырланып билим бериу программаланы айнытыргъа керекди. Университетлени энчи стратегиялары болургъа. Бизни бийик окъуу юйюбюзде бу затланы иги ангылагъанларына къууанырчады.

Айтырыгъымы ахырында мен чертирге сюйгеним – быллай тинтиу ишле бюгюнлюкде бек керекдиле, биз оюмламай, башхаланы ишлерин кермей, кесибиз энчи халда айныу жолубузну кенгерталлыкъ тюйюлбюз.

Бизни илму библиотекабыз цифралы айныуун тохтатмайды, битеу иги кёрюмдюлеге эс бурабыз, кесибизни билимибизни ёсдюребиз, ишибизге жууаплы къарайбыз, студентлеге не болушлукъну берирге да угъай демейбиз. Ала библиотекагъа келселе, билим алыуларына болушлукъ бериу онгларыбыз да игидиле. Ма быллай илму ишле, статьяла, монографияла бу жанына иги къошумчулукъдула. Билим бериуде цифралы технологияла эм аланы бюгюнлюк жамауат жашауда магъаналары бла къошумчулукълары монография да бизни белюмде кесини энчи жерин аллыгъына ишексизме дерге сюеме.

Герийланы Аймани: Бизни бюгюннгю жашауубузда хар не жаны да цифралы жоллагъа тюрлендириледиле эм кире барадыла. Бу жангылыкъланы бек башындан билим бериу организацияла сезгендиле. Аланы юслеринден айтханда уа, бийик окъуу юйле, айхай да, аланы китапханалары- библиотекалары. Барыбыз да ангылагъаныбызча, бу китапханала-библиотекала билим бериу эм илму тинтиу ишледе информациялы болушлукъ берген жерледиле.

Битеу бу шартла бла байламлы жамауат кенгликде цифралы амалла ишлериклерин ангыларгъа къыйын тюйюлдю. Ма ол ангыламла болгъандыла «Билим бериуде цифралы технологияла бла аланы бюгюнлюк жамауат кенглигинде магъаналары» деген монографияны тинтиулерин бардыргъаныбыз да. Ол, алгъада айтылгъаныча, коллектив-къауумлу къыйыныбызды. Бизни умутларыбызны жетишими. Бу монографияда биз Россейни кеп регионларыны бийик окъуу юйлеринде цифралы трансформация сорууланы тинтиулерине эс бургъанбыз эм кесибизни анга оюмубузну билдирирге кюрешгенбиз.

Онгум бла хайырлана, мени монографияда къошумчулугъуму кёрюп, анга бийик багъа берген илму тенглериме ыразылыгъымы билдирирге сюеме. Алгъа ишибизде быллай керекли жумушланы тындыра барлыгъыбызгъа ышаныулукъдама.

                 Подготовила: Мадина Токмакова (республиканское радио)